Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị quyết 198/2025/QH15 ngày 17/05/2025 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân (“Nghị định hướng dẫn”) – Dự thảo lần 4, đang thu hút sự quan tâm lớn của cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các chính sách ưu đãi thuế nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân. Sau đây là những thông tin quan trọng, liên quan đến đối tượng được hưởng ưu đãi miễn thuế thu nhập doanh nghiệp (“TNDN”) trong 03 năm được quy định trong Nghị định hướng dẫn.
- MỤC ĐÍCH VÀ THỜI ĐIỂM CÓ HIỆU LỰC CỦA NGHỊ ĐỊNH HƯỚNG DẪN
- Mục đích: Nghị định hướng dẫn được xây dựng nhằm hướng dẫn thi hành các cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 198/2025/QH15 ngày 17/05/2025. Cụ thể, Nghị định chi tiết về hỗ trợ tiếp cận đất đai, ưu đãi thuế, hỗ trợ khoa học công nghệ và đào tạo nhân lực cho khu vực kinh tế tư nhân.
- Dự kiến thời điểm có hiệu lực: Nghị định hướng dẫn dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày ký. Tuy nhiên, quy định về ưu đãi thuế TNDN đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa đăng ký kinh doanh lần đầu sẽ có hiệu lực từ ngày Nghị quyết số 198/2025/QH15 có hiệu lực thi hành (ngày 17/05/2025) và áp dụng ngay từ kỳ tính thuế năm 2025.
- DOANH NGHIỆP NÀO SẼ ĐƯỢC MIỄN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP TRONG 03 NĂM?
Theo quy định tại Khoản 3, Điều 6 của Nghị định hướng dẫn, nhóm đối tượng chính được hưởng ưu đãi này là Doanh nghiệp nhỏ và vừa (“SME”) đăng ký kinh doanh lần đầu. Đây là chính sách nhằm khuyến khích sự ra đời của các doanh nghiệp mới, giảm bớt gánh nặng tài chính trong giai đoạn khởi nghiệp đầy khó khăn. Nội dung cụ thể của chính sách như sau:
- Thời gian miễn thuế: Được miễn thuế TNDN trong 03 năm kể từ khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu.
- Cách tính thời gian: Thời gian miễn thuế được tính liên tục từ năm đầu tiên doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
- CÁC TRƯỜNG HỢP LOẠI TRỪ (KHÔNG ĐƯỢC MIỄN THUẾ)
Mặc dù là doanh nghiệp nhỏ và vừa mới thành lập, nhưng Nghị định hướng dẫn cũng quy định rõ các trường hợp không được hưởng ưu đãi miễn thuế 03 năm để tránh việc trục lợi chính sách thông qua việc giải thể doanh nghiệp cũ để lập doanh nghiệp mới (hay còn gọi là “bình mới rượu cũ”). Các trường hợp bị loại trừ bao gồm:
- Doanh nghiệp hình thành từ tổ chức lại: Doanh nghiệp thành lập mới do sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, chuyển đổi chủ sở hữu, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp.
- Doanh nghiệp có chủ sở hữu là người đang kinh doanh: Doanh nghiệp thành lập mới mà người đại diện theo pháp luật), thành viên hợp danh hoặc người có số vốn góp cao nhất thuộc một trong các trường hợp sau:
- Đã tham gia hoạt động kinh doanh với vai trò tương tự (người đại diện, thành viên hợp danh, người vốn góp cao nhất) trong các doanh nghiệp đang hoạt động.
- Đã tham gia với vai trò tương tự trong các doanh nghiệp đã giải thể nhưng chưa được 12 tháng (tính từ thời điểm giải thể doanh nghiệp cũ đến thời điểm thành lập doanh nghiệp mới).
Lưu ý: Quy định loại trừ đối với “người đại diện theo pháp luật” sẽ không áp dụng nếu người đại diện đó không phải là thành viên góp vốn. Điều này có nghĩa là nếu chỉ là Giám đốc làm thuê (không góp vốn) tại một công ty cũ thì vẫn có thể làm đại diện pháp luật cho một SME mới thành lập và doanh nghiệp đó vẫn được hưởng ưu đãi.
- HIỂU THÊM VỀ DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ?
Tại Nghị định hướng dẫn, thuật ngữ “doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp vừa” được xác định theo quy định của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và các văn bản hướng dẫn thi hành. Để xác định quy mô doanh nghiệp, pháp luật không “nhìn mặt đặt tên” mà dựa vào những con số thực tế trên sổ sách giấy tờ.
4.1. Nguyên tắc để xác định
Để biết doanh nghiệp thuộc loại nào, cần căn cứ vào 2 tiêu chí bắt buộc sau đây:
- Số lao động: Là số người lao động có tham gia Bảo hiểm xã hội (BHXH) bình quân năm.
- Tài chính (chỉ cần thỏa mãn 1 trong 2): Tổng doanh thu của năm HOẶC Tổng nguồn vốn.
4.2. Bảng phân loại (theo lĩnh vực hoạt động)
Nhóm 1: Nông nghiệp, Lâm nghiệp, Thủy sản; Công nghiệp và Xây dựng
(Thường là các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, xây nhà, trồng trọt,…)
| Tiêu chí 1 | Tiêu chí 2
(chọn doanh thu hoặc nguồn vốn) |
||
| Loại doanh nghiệp | Số lao động (BHXH) | Doanh thu (năm) | Nguồn vốn |
| Siêu nhỏ | Tối đa 10 người | Tối đa 3 tỷ đồng | Tối đa 3 tỷ đồng |
| Nhỏ | Tối đa 100 người | Tối đa 50 tỷ đồng | Tối đa 20 tỷ đồng |
| Vừa | Tối đa 200 người | Tối đa 200 tỷ đồng | Tối đa 100 tỷ đồng |
Nhóm 2: Thương mại và Dịch vụ
(Thường là các công ty bán buôn, bán lẻ, tư vấn, logistics, nhà hàng, khách sạn…)
| Tiêu chí 1 | Tiêu chí 2
(chọn doanh thu hoặc nguồn vốn) |
||
| Loại doanh nghiệp | Số lao động (BHXH) | Doanh thu (năm) | Nguồn vốn |
| Siêu nhỏ | Tối đa 10 người | Tối đa 10 tỷ đồng | Tối đa 3 tỷ đồng |
| Nhỏ | Tối đa 50 người | Tối đa 100 tỷ đồng | Tối đa 50 tỷ đồng |
| Vừa | Tối đa 100 người | Tối đa 300 tỷ đồng | Tối đa 100 tỷ đồng |
4.3. Ví dụ thực tế
Ví dụ 1: Công ty X hoạt động trong lĩnh vực thương mại, cụ thể là buôn bán bán quần áo. Công ty có 8 nhân viên đóng BHXH, doanh thu 9 tỷ đồng/năm, nguồn vốn là 2 tỷ đồng.
- Xét về lao động: < 10 người (Thỏa mãn Siêu nhỏ).
- Xét tài chính: Doanh thu < 10 tỷ (Thỏa mãn Siêu nhỏ).
Kết luận: Công ty X là Doanh nghiệp Siêu nhỏ.
Ví dụ 2: Công ty Y hoạt động trong lĩnh vực xây dựng. Công ty có 40 nhân viên đóng BHXH, doanh thu là 40 tỷ đồng/năm, nguồn vốn là 60 tỷ đồng.
- Xét lao động: 40 người (thuộc mức “Nhỏ” vì < 100 người).
- Xét tài chính: Doanh thu 40 tỷ (thuộc mức “Nhỏ” vì < 50 tỷ).
Mặc dù nguồn vốn 60 tỷ (vượt mức “Nhỏ” là 20 tỷ), nhưng vì doanh thu thỏa mãn mức “Nhỏ”, nên vẫn được xem là “Nhỏ”.
Kết luận: Công ty Y là Doanh nghiệp Nhỏ.
4.4. Lý do cần xác định đúng quy mô doanh nghiệp?
Việc xác định chính xác quy mô giúp doanh nghiệp xác định được mình có được hưởng các quyền lợi theo Nghị định hướng dẫn Nghị quyết 198/2025/QH15 hay không, bao gồm:
- Được miễn thuế TNDN 3 năm (nếu là doanh nghiệp nhỏ/vừa thành lập mới).
- Được hỗ trợ thuê đất, nhà xưởng trong khu công nghiệp.
- Được Nhà nước tặng phần mềm kế toán miễn phí.
- Được đi học quản trị doanh nghiệp miễn phí 100% kinh phí.
Dự thảo Nghị định hướng dẫn Nghị quyết số 198/2025/QH15 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc kiến tạo môi trường thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Tuy nhiên, để hưởng trọn vẹn các ưu đãi này, doanh nghiệp cần rà soát kỹ điều kiện về việc đảm bảo đáp ứng đúng tiêu chí doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần tuân thủ tính minh bạch, tránh các trường hợp thành lập mới trên cơ sở giải thể doanh nghiệp cũ hoặc sử dụng người đại diện pháp luật đã có lịch sử quản lý doanh nghiệp cũ (trong vòng 12 tháng) để tránh rủi ro bị truy thu thuế sau này.
